Aan de slag met de RI&E: expert Ronald vertelt wat je moet weten

Als werkgever ben je verplicht om een risico-inventarisatie & -evaluatie (RI&E) te hebben. Een risico-wat? Inderdaad, een hele mond vol. Maar de helft van de Nederlandse bedrijven heeft de RI&E op orde. En dat terwijl het je bedrijf veel kan opleveren, weet gecertificeerd arbeidshygiënist Ronald Hoevers van HCS. Hij begeleidt bedrijven bij het uitvoeren en/of toetsen van hun RI&E. “Het is lang niet meer zo veel werk als veel werkgevers denken.”

Ja, sommige bedrijven schrikken wel even als ze een telefoontje krijgen van de Nederlandse Arbeidsinspectie. Elke paar jaar kiest de arbeidsinspectie een focusthema. Denk aan arbeidsmarktdiscriminatie, psychosociale belasting of gevaarlijke stoffen. Hierop controleren ze vervolgens in een specifieke regio. “Meestal vraagt de arbeidsinspectie vooraf om een aantal documenten”, vertelt Ronald Hoevers. “Zoals je RI&E en je Plan van Aanpak.”

Veilige en gezonde werkplek

Ronald begon in 1995 als arbeidshygiënist en is inmiddels ook hoger veiligheidskundige. Hij werkt nu zo’n tien jaar bij HCS, een van de arbodiensten waar Nationale-Nederlanden mee samenwerkt. Eén van Ronalds taken is het uitvoeren en toetsen van de RI&E van bedrijven.

Hiermee breng je de arbeidsgerelateerde veiligheids- en gezondheidsrisico’s in kaart. Van fysieke arbeidsrisico’s (zoals veel tillen of achter een beeldscherm zitten) tot psychosociale risico’s (zoals grensoverschrijdend gedrag of een hoge werkdruk). Vervolgens werk je in een Plan van Aanpak uit hoe je de arbeidsrisico’s aanpakt.

Wake-up call

“Voor veel bedrijven is een telefoontje van de arbeidsinspectie een goede wake-up call”, weet Ronald uit ervaring. “Maar het komt ook vaak voor dat de arbodienst bedrijven belt om te informeren of ze hun RI&E op orde hebben. Ook bij HCS herinneren we klanten daar vaak aan. Een RI&E is natuurlijk wettelijk verplicht, maar er zijn nog zoveel andere belangrijke redenen om ermee aan de slag te gaan.”

Waar hij dan op doelt? “Allereerst wil je als werkgever dat je werknemers geen risico lopen op een ongeval tijdens hun werk”, zegt Ronald. “Met een RI&E verklein je de kans op ziekteverzuim. Fijn voor je werknemers, maar ook voor jou. In deze krappe arbeidsmarkt heb je namelijk niet zomaar nieuwe goede krachten in dienst. Daarnaast kost ziekteverzuim een hoop geld.” Gemiddeld € 250,- per dag, om precies te zijn.

Investering waard

Veel werkgevers die Ronald begeleidt, vinden hun RI&E uiteindelijk de investering waard. “Tuurlijk, het kost tijd en geld. Maar in dit geval gaan de kosten voor de baten uit. Je investeert in de gezondheid van je mensen.”

Interessant feitje: het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA) berekende dat elke euro die wordt geïnvesteerd in veiligheid uiteindelijk twee euro oplevert.

Ieder bedrijf is anders

Voor zijn werk komt Ronald bijna iedere dag bij een ander bedrijf over de vloer. Van kartonverwerkers tot kraamzorgorganisaties. “Geweldig”, glimlacht hij. “Elke dag is anders. En ieder bedrijf. Ik krijg zoveel mee van verschillende productieprocessen en werkculturen.”

Als organisaties dat willen, stelt hij de hele RI&E op. Dan weet een werkgever zeker dat aan alle arbeidsrisico’s is gedacht. Maar bedrijven kunnen de RI&E ook zelf opstellen. “Check vooral de website www.rie.nl”, tipt Ronald. “Daar staan verschillende branche-RI&E-instrumenten. De checklist is dan afgestemd op de meest voorkomende arbeidsrisico’s in een branche. Elk risico ga je stapsgewijs af.”

Risico’s stapsgewijs checken

Een voorbeeld is het RI&E- instrument voor kantoren. De vraagstelling is duidelijk. Zijn er brandblussers aanwezig in je pand: ja of nee? En hoeveel dan? Kan er bij een ongeval snel een bedrijfshulpverlener ter plaatse zijn: ja of nee? Is het antwoord ‘nee’, dan kleurt het vakje rood en moet je er een actie aan koppelen.

Ook worden er vragen gesteld over psychosociale arbeidsbelasting. Kunnen werknemers zich makkelijk uitspreken? Hoe gedragen leidinggevenden zich? En wordt er iemand gepest? “Om dat zeker te weten, kun je bijvoorbeeld enquêtes uitzetten onder werknemers”, noemt Ronald.

Erkende instrumenten voor een RI&E

Sommige branche-instrumenten zijn erkend. Dat houdt in dat ze goedgekeurd zijn door werkgevers, vakbonden en arbokerndeskundigen. Daarnaast zijn ze opgenomen op de website van Steunpunt RI&E. Bestaat er voor jouw sector zo’n branche-instrument? En heb je minder dan 25 werknemers? Dan hoef je je RI&E niet door een arbodeskundige zoals Ronald laten toetsen. Heb je meer dan 25 mensen in dienst? Dan moet je je RI&E wél laten toetsen. En dat wordt soms vergeten.

Laatst was Ronald bijvoorbeeld bij een communicatiebureau om de RI&E te toetsen. “Dat bedrijf had over de meeste arbeidsrisico’s wel nagedacht, maar die nog niet met oplossingen in formele documenten gegoten. Zo hadden ze geen sanctiebeleid voor werknemers die ongewenst gedrag vertonen. Je gaat ervan uit dat zoiets niet gebeurt, maar je moet er wel rekening mee houden.”

Waardevolle gesprekken

Het management had de documenten zelf verzameld en de RI&E ingevuld. Daaruit rolden acties, die voor een deel al opgepakt zijn. “Zo hebben ze vertrouwenspersonen aangesteld”, vertelt Ronald. “Ook is er een sanctiebeleid gekomen. Nog niet alle acties zijn uitgevoerd, maar ze hebben inzichtelijk wat ze moeten doen. En wanneer. Dat is al heel belangrijk.”

Vervolgens kwam Ronald langs om de RI&E te toetsen en tips te geven. Inmiddels ligt de RI&E voor een laatste check bij Ronald. “De preventiemedewerker vertelde dat het hem veel rust gaf om te weten dat alles straks op orde is.” Ook had het opstellen van de RI&E intern al tot waardevolle gesprekken geleid. Hoe ís het eigenlijk gesteld met het verzuimbeleid? Wat vinden mensen daarvan?”

“Veel werknemers waarderen het als je transparant bent als bedrijf”, benadrukt Ronald. “Dan voelen ze zich meer betrokken bij beslissingen. Dat vergroot hun productiviteit en motivatie weer. Wat wil je nog meer?”