Hoogsensitiviteit op de werkvloer: hoe je burn-out voorkomt en talent benut
Hoogsensitieve werknemers brengen unieke talenten naar de werkvloer. Ze zijn creatief, zorgvuldig, empathisch en zien overal kansen. Maar ze raken ook sneller overprikkeld. Daardoor is de kans op een burn-out groter. Met de juiste aanpak kun je verzuim verminderen en talenten optimaal benutten. Suzanne Nieuwenhuijs-Mekking vertelt hoe je dat aanpakt als werkgever of HR-professional.
Suzanne is expert in hoogsensitiviteit (HSP) en oprichter van Werkgelukt. In dit artikel deelt ze inzichten en concrete tips. Ontdek hoe je een inclusieve werkomgeving creëert waarin iedereen kan floreren.
Wat is hoogsensitiviteit?
“Hoogsensitiviteit, of HSP, is een persoonlijkheidskenmerk dat bij ongeveer 20% van de mensen voorkomt. Je brein werkt simpelweg anders. Prikkels zoals geluiden, geuren en emoties komen sterker binnen en worden diepgaander verwerkt. Daarom merken HSP’ers details op die anderen ontgaan. Ze hebben een sterke intuïtie, overzien het grotere geheel en voelen feilloos aan wat er speelt in een groep.
Hun gevoeligheid zorgt ervoor dat ze vaak sterk kunnen reflecteren. En dat ze kritisch kijken naar zichzelf en hun werk. Dat maakt ze zorgvuldige en betrouwbare collega’s. Maar het betekent ook dat ze sneller overprikkeld raken als ze geen ruimte krijgen om hun batterij weer op te laden.”
Kenmerken van hoogsensitieve mensen:
Waarom zijn deze kenmerken juist nu zo belangrijk?
“Onze wereld is druk, dynamisch en vol prikkels. Open kantoortuinen, hybride werken, een constante stroom aan berichten, het brein krijgt nauwelijks rust. Mensen raken vaker overprikkeld, hoogsensitieve personen in het bijzonder.
Daarnaast leven we in tijden van digitalisering en snelle technologische veranderingen. Juist dan kunnen HSP’ers helpen het menselijke aspect te bewaken; human skills zijn belangrijker dan ooit. Denk aan empathisch leiderschap, creatief denken en verbindend communiceren. Dit zijn precies de talenten die HSP’ers in huis hebben.
Zij houden oog voor sfeer, werkdruk en samenwerking. Organisaties die vernieuwend en future-proof willen zijn, hebben met HSP’ers verborgen juweeltjes in huis als ze hen in hun kracht zetten!”
De kracht én valkuil van hoogsensitiviteit
“De kwaliteiten die HSP’ers zo bijzonder maken, zijn ook hun valkuil als je er niet goed mee omgaat. Ze zijn loyaal, perfectionistisch en voelen zich vaak extra verantwoordelijk voor de sfeer en het eindresultaat. Ze nemen niet snel pauze of geven onvoldoende hun grenzen aan, omdat ze anderen niet willen teleurstellen. Hun brein staat altijd ‘aan’, ook ’s avonds of in het weekend.
Uit onderzoek blijkt dat 57% van de HSP’ers ooit een burn-out heeft gehad, tegenover 15% van de algemene bevolking. Dat zegt iets over hoe kwetsbaar deze groep is als de werkomgeving hen niet ondersteunt. Maar het is géén zwakte. Met de juiste aandacht én begrip kun je deze gevoeligheid juist ombuigen naar kracht.”
Maak van hoogsensitiviteit geen risico, maar een superkracht die jouw organisatie toekomstbestendig maakt.
Wat maakt begeleiding soms lastig?
“Veel leidinggevenden herkennen hoogsensitiviteit niet. Daardoor zien ze signalen van overprikkeling over het hoofd of begrijpen ze niet waarom een werknemer ineens uitvalt. Ze weten vaak niet dat het een persoonlijkheidskenmerk is waar steeds meer wetenschappelijk onderzoek naar wordt gedaan. Het is geen ‘hype’.
Daarnaast vinden HSP’ers het vaak spannend om aan te geven wat ze nodig hebben. Ze zijn gevoelig voor afwijzing en conflicten, dus ze slikken hun behoeftes in. Een onveilig teamklimaat versterkt dat nog eens. Micromanagement, een gebrek aan autonomie of een onrustige werkplek kunnen ervoor zorgen dat ze dichtklappen en hun talenten niet meer inzetten. Dan verlies je een enorme krachtbron in je team.”
Wat kun je als manager doen?
Gelukkig kun je volgens Suzanne met een paar gerichte stappen al veel verschil maken:
• Herken signalen van overprikkeling
“Zie je dat iemand vaak moe is, zich terugtrekt of stiller is dan normaal? Ga het gesprek aan, zonder oordeel. Vraag hoe het écht gaat en wat de behoeften zijn om het werk goed te kunnen doen. Bied waar nodig sociale hulp aan. Bijvoorbeeld via HR, een preventiemedewerker, bedrijfsmaatschappelijk werk of een interne coach.”
• Bied mogelijkheden voor rust en herstel
“Zorg voor prikkelarme werkplekken, flexibele werktijden of thuiswerkdagen. Gun verwerkingstijd na drukke overleggen of sociale momenten. Het persoonlijk prikkelplan dat ik heb ontworpen helpt medewerkers om regie te nemen, hun prikkels beter te managen en meer grip te krijgen op hun energie.”
• Geef autonomie
“Laat HSP’ers zelf bepalen hoe ze hun werk aanpakken. Ze maken dan de beste keuzes, gebruiken hun creativiteit en voelen zich meer eigenaar.”
• Voorkom overbelasting
“Bespreek prioriteiten en stel (samen) realistische deadlines. Laat zien dat het oké is om grenzen aan te geven en pauzes te nemen. Ook door zelf het goede voorbeeld te geven.”
• Creëer een veilige sfeer
“Wees echt en zorg dat je boodschap aansluit bij wat je denkt en voelt. HSP’ers voelen direct aan of je iets meent of niet. Echte interesse en empathie maken dat zij zich durven uit te spreken.”
• Zet hun talent gericht in
“Geef ze rollen en taken waarin hun oog voor detail en intuïtie tot hun recht komen. Zoals bij advies, kwaliteitsbewaking of innovatie. Daar maken ze écht het verschil. Bovendien geeft het werk dan energie in plaats van dat het energie kost.”
Hoe werk je samen aan minder verzuim en meer werkgeluk?
Het vraagt samenwerking van drie kanten: de HSP’ers, teams en werkgevers. Suzanne’s tips voor minder verzuim bij hoogsensitiviteit op de werkvloer:
1. HSP’ers: leer jezelf goed kennen
“Hoe werkt jouw prikkelverwerking? Wanneer raak je overprikkeld en wat helpt jou herstellen? Een persoonlijk prikkelplan, coaching of tools zoals de SPS-monitor helpen daarbij. Durf ook aan te geven wat je nodig hebt, hoe spannend dat soms ook is.”
2. Teams: ga open het gesprek aan
“Wat heeft iedereen nodig om goed en gefocust te kunnen werken? Maak vervolgens afspraken. Denk aan het opstellen van email- en vergaderetiquette. En aan het creëren van een inclusieve werkruimte op kantoor met voldoende concentratieruimtes, rustruimtes, geluidsdempende schermen en noise cancelling headphones. Maar ook jobcrafting (teamcrafting), waarbij je de taken als team zo verdeelt dat ieders talenten benut worden, is daarbij heel waardevol.”
3. Werkgevers: investeer in kennis en bewustwording over HSP
“Volg trainingen, nodig experts uit of lees samen boeken over HSP. Door het stigma weg te nemen, voelen medewerkers zich gezien en begrepen. Dat vergroot het werkplezier en verlaagt het risico op uitval.”
Welke impact heeft de werkomgeving?
“Een slechte werkomgeving put HSP’ers uit. Ze voelen zich niet gehoord, raken overbelast en checken mentaal uit. Maar een veilige, rustige en ondersteunende omgeving maakt dat HSP’ers hun volledige potentieel inzetten. Ze presteren bovengemiddeld, denken creatief mee en versterken de sfeer in het team. Maak van hoogsensitiviteit geen risico, maar een superkracht die jouw organisatie toekomstbestendig maakt.”
Waar begin je als werkgever?
“De eerste stap is simpel: leer wat hoogsensitiviteit is, maak het bespreekbaar in je organisatie en voer het gesprek. Vraag wat mensen nodig hebben, durf aanpassingen te maken en laat zien dat je hun unieke kwaliteiten waardeert. Zo bouw je samen aan een ondersteunende, inclusieve werkomgeving waarin iedereen kan floreren.”
Ziekteverzuim voorkomen?
Met onze mkb verzuimverzekering én het preventiepakket helpen we jou en je werknemers om ziekteverzuim te voorkomen. Zo werken we samen aan een vitaal en veerkrachtig Nederland. Bekijk onze verzuimverzekering. Of vraag advies aan een adviseur.
“Een burn-out is veel lichamelijker dan mensen vaak denken”
Neurobioloog Brankele Frank had als consultant een flinke burn-out. Als geen ander weet ze wat langdurige stress doet met je hersenen, lichaam en geest.
Checklist: wat mag je wel en niet vragen aan een zieke werknemer?
Bij een ziekmelding is het belangrijk om goed contact te houden met de zieke werknemer. Ontdek wat je wel en niet mag vragen in deze checklist.
Neurodiversiteit op de werkvloer? Dat zit zo
Heb jij neurodivergente werknemers? Die kans is best groot, want zo’n 15 tot 20% van de beroepsbevolking is neurodivergent.