Wat oprechte waardering doet voor je werknemers – en voor jezelf

Onderzoeker Margot Joosen over het wondermiddel waardering.

Een complimentje, cadeautje of schouderklopje: hoe vaak deel jij ze uit? Uit onderzoek blijkt dat veel werknemers een persoonlijke blijk van waardering belangrijker vinden dan een financiële beloning. Maar wat ís waardering nu precies? Hoe geef je daar blijk van? En wat levert het jou als werkgever op? Dat vragen we onderzoeker arbeid en gezondheid Margot Joosen (Tilburg University). “Waardering is geen trucje dat je kunt aanleren.”

Margot begint het interview met een bekentenis. “Ik heb de Van Dale er even bij gepakt als voorbereiding op ons gesprek.” Ze citeert: “Waardering is: ‘beseffen welke waarde iemand voor je heeft’. Dat woord beseffen, dat is de kern van waarderen. Jij moet als werkgever inzien welke waarde iemand voor je heeft. Dat gaat dus verder dan alleen een compliment geven.”

Wat daar dan wel voor nodig is? “Je moet eerst weten wat je mensen zélf belangrijk vinden in hun werk, en daar moet je waardering voor tonen”, legt Margot uit. “Uit eerder onderzoek weten we namelijk dat als mensen werk doen dat waardevol voor hen is, ze beter functioneren.”

Denk niet in gelijke middelen, maar in gelijke mogelijkheden.

Denk daarbij aan waarden als: ‘betrokken zijn bij beslissingen’, of ‘je kennis en vaardigheden inzetten’. “Het werkt niet om te zeggen dat je werknemer zo goed zelfstandig werkt, als-ie dat zelf helemaal niet belangrijk vindt”, stelt de onderzoeker. “Vind je werknemer sociale contacten belangrijk? Dan is het verstandig om bijvoorbeeld te faciliteren dat hij of zij meer samenwerkt. Zo laat je zien dat je naar werknemers luistert en ze serieus neemt. Dát is waardering.”

Meer motivatie en minder verzuim

Als werknemers hun belangrijkste waarden terugvinden in hun werk, en ook iets toevoegen aan de organisatie, presteren ze volgens Margot beter. Daarnaast zitten ze vaak lekkerder in hun vel en zijn ze minder snel ziek.

Daar profiteer je als werkgever ook van, zegt Margot enthousiast. “Werknemers die zich gewaardeerd voelen, zijn gemotiveerder en loyaler. Ze hebben meer plezier in hun werk en verzuimen minder. Door waardering te tonen, behoud je talent makkelijker. En dat is in deze krappe arbeidsmarkt cruciaal.”

Een ander voordeel: als je weet waar je mensen energie van krijgen in hun werk, kun je daar het team op inrichten. Wat de een liever niet doet, pakt de ander misschien juist graag op. “Met de huidige personeelstekorten kan het nodig zijn om als werkgever anders te denken. Hoe kun je het werk aanpassen aan de persoon? In plaats van de persoon aan te passen aan het werk?” Al is dat altijd een compromis, benadrukt ze. Werk is pas waardevol als het waardevol is voor de werknemer én de organisatie.

Je werknemers leren kennen

Om als werkgever te weten wat je werknemers belangrijk vinden, moet je hen écht leren kennen. En regelmatig in gesprek gaan. Margot: “Op het werk hebben we het vaak over werkdruk, targets en productiecijfers. Wat gaat er (nog) niet goed? Waar we het weinig over hebben, is: wat vind je nou zo leuk aan je werk?”

Zo’n gesprek is op zichzelf al een teken van waardering. “Die interesse alleen al kan ervoor zorgen dat je werknemers langer voor je blijven werken, omdat ze zich gehoord en erkend voelen. Uit ons onderzoek weten we ook dat het de sfeer in een team verbetert.”

Bij voorkeur stel je tijdens zo’n gesprek drie vragen aan je werknemer: Wat vind je belangrijk in je werk? Wat heb je daarvoor nodig van mij als leidinggevende? En wat kun jij daar zelf aan bijdragen? “Stel dat iemand het belangrijk vindt om kennis en vaardigheden te ontwikkelen. Dan kun je die persoon een cursus aanbieden. Een ander hecht misschien juist meer waarde aan flexibele werktijden, omdat hij of zij een jong kind heeft.”

Geen one size fits all

Je hoeft als werkgever niet al je werknemers precies dezelfde manier van waardering te geven. Juist niet. “Denk niet in het geven van gelijke middelen, maar in het bieden van gelijke mogelijkheden”, is een belangrijke boodschap van Margot. “We moeten af van het idee dat waardering een soort one size fits all is. Als je je werknemers goed kent, weet je wat ze nodig hebben om goed te functioneren. Het is echt maatwerk.”

Het is dan wel belangrijk dat je open bent over de manieren waarop je werknemers waardeert, zodat ze niet het idee krijgen dat je iemand voortrekt. Een tip: maak deze ‘waarderingsmethode op maat’ een vast onderdeel van je hr-beleid.

Als je aandacht besteedt aan wat je werknemers goed kunnen, gaan ze floreren.

Oprechte complimenten

En hoe zit het met complimenten? Hoe belangrijk zijn die als vorm van waardering? “Ook dat verschilt per persoon. Maar het is zeker belangrijk. We weten uit onderzoek dat mensen graag aangesproken worden op talenten en sterke punten. Als je aandacht besteedt aan wat je werknemers goed kunnen, gaan ze floreren.”

Maar wat nu als je maar weinig positiefs hebt op te merken over een werknemer? Hoe voorkom je dan dat je nep overkomt? “Een compliment moet inderdaad oprecht zijn”, beaamt Margot. “Waardering is geen trucje dat je kunt aanleren.”

Haar tip: probeer toch iets positiefs te zoeken. En dan dus bij voorkeur over iets wat je werknemer zelf belangrijk vindt.

Lukt het je echt niet om een positieve eigenschap van je werknemer te vinden? Ga daar dan het gesprek over aan. Misschien past een andere functie – of een ander bedrijf – beter bij deze persoon. “Maar het is ook aan de werknemer zelf om het aan te kaarten als hij of zij niet goed op z’n plek zit”, aldus de senior onderzoeker.

Leuker mens

Vind je het als werkgever lastig om in iedereen evenveel interesse te tonen? Die vaardigheid kun je trainen. Zo begeleiden Margot en haar collega’s bij Tranzo, in samenwerking met partnerorganisatie Ascender, leidinggevenden in de zorg die betere gesprekken willen voeren. Ze leren hen bijvoorbeeld te luisteren zonder oordeel en open vragen te stellen.

Want uiteindelijk heeft iedereen baat bij meer waardering. Je werknemers ervaren meer werkplezier en werkgeluk, de sfeer op de werkvloer verbetert en je hebt er als leidinggevende ook profijt van. Margot: “Door je werknemers te vragen wat zij belangrijk vinden en dat te faciliteren, creëer je een betere band met ze. En wie weet steek je nog wat op of word je verrast. En niet onbelangrijk: je wordt er zelf ook een leuker mens van!”