Generatie z op de werkvloer? Dat zit zo

Als werkgever merk je het meteen: generatie Z is digitaal heel handig. Ook leert ze razendsnel en kijkt met een kritische blik naar je organisatie. Deze generatie brengt vernieuwing en energie. Maar is ook kwetsbaar en heeft sturing en begeleiding nodig. Hoe zorg je dat Gen Z’ers zich goed ontwikkelen? En vooral: bij je blijven?

Wat is generatie Z?

Generatie Z (Gen Z) is geboren tussen 2000 en 2015 (Hans Becker, generatietijdlijn). Het is de eerste generatie die groot is geworden in een digitale wereld. Daarom heten ze ook wel ‘digital natives’. Een leven zonder smartphones, online spelletjes en sociale media is ondenkbaar voor Gen Z'ers.

Dat betekent ook dat jongeren van deze generatie alles meekrijgen van de wereld waarin ze opgroeien. Een wereld die is gekleurd door bijvoorbeeld de coronapandemie. Maar ook door de klimaatcrisis, oorlogen, woningnood en tegenstellingen in de maatschappij.

Uit de kinderschoenen...naar een eerste baan

Het jongere deel van deze generatie staat nog letterlijk in hun kinderschoenen. Al hebben deze Gen Z'ers misschien al wel hun eerste bijbaantje. Hun oudere generatiegenoten lopen stage of zetten hun eerste stappen op de arbeidsmarkt. Ze zijn de werknemers van de toekomst. En de collega's op wie jij gaat bouwen als de oudere generaties met pensioen gaan.

Wat zijn de kenmerken van generatie Z?

Gen Z'ers hebben aandacht voor hun omgeving en voelen zich verbonden met de hele wereld. Meer dan eerdere generaties zijn ze politiek betrokken en vol idealen. En klaar om in de actie te schieten. Ook zeggen ze snel wat ze vinden en zijn ze ondernemend en 'vrij'. Ze zijn bijvoorbeeld niet bang om tijdens een overleg een ongewone vraag te stellen. Of een kritische opmerking erin te gooien.

Daarnaast schrikken ze er niet voor terug al jong een eigen bedrijf op te zetten. Denk aan de start-up van een biomedisch onderzoeker in opleiding. Met twee studievrienden kwam hij op het idee om rioolwater te zuiveren met algen. Of neem twee studenten Sociaal Ondernemerschap die shampoos en conditioners in poedervorm verkopen. Hun producten zijn duurzamer in gebruik en nog makkelijk ook.

Ook opvallend: generatie Z maakt zich weinig druk om (kantoor)regels. En of iemand een hoge functie heeft. Je kunt iedereen toch gewoon direct aanspreken?

Snel communiceren en vlot schakelen

Gen Z'ers groeien op in een tijd van slimme technologieën en snelle communicatie. Even snappen, liken, een post plaatsen: dat is voor hen heel normaal. Ook schakelen ze vlot tussen taken. Een onderzoeksverslag uitwerken en tussendoor naar een NOS-story kijken? Dit doet de Gen Z’er moeiteloos.

De andere kant van generatie Z

Het is niet alleen maar positief. Nadelen zijn er ook. Gen Z'ers staan bekend als snel verveeld. Informatie komt in korte berichten en flitsende filmpjes bij ze binnen. Ze zijn niet gewend lang hun aandacht ergens bij te houden en raken snel afgeleid.

Deze jonge generatie is best onzeker, kwetsbaar en gevoelig voor (keuze)stress. Ook hebben Gen Z’ers vaak hoge verwachtingen. Van zichzelf, maar ook van anderen. Daarom hebben ze meer dan oudere generaties ondersteuning en begeleiding nodig. En nee, dus niet alleen omdat ze nog jong zijn.

Welke andere generaties zijn er?

Generatie Z staat natuurlijk niet op zichzelf. Elke 15 jaar is er een nieuwe generatie, met haar eigen kenmerken. Sinds het begin van de 20e eeuw is het gebruikelijk om de generaties in te delen. De tijdvakken willen nog wel eens verschillen. Maar over het algemeen zijn dit de verschillende generaties, volgens de indeling van de Nederlandse generatie-expert Henk Becker generatietijdlijn:

• 1956-1970: generatie X (de ‘verloren generatie')
• 1971-1985: de pragmaten (de patatgeneratie)
• 1986-2000: generatie Y (millennials)
• 2000-2015: generatie Z (digital natives)
• 2016-tot nu: generatie Alpha (AI-natives)

In dit artikel baseren we ons op deze indeling. Al is het goed om te weten dat er ook andere indelingen bestaan met net andere tijdvakken.

Wat vindt generatie Z belangrijk?

Gen Z'ers vinden sociale rechtvaardigheid, duurzaamheid en diversiteit belangrijk. Onder jonge activisten vind je dan ook vaak Gen Z'ers. Ze spreken zich uit over sociale kwesties als gelijke behandeling. Meelopen in klimaatprotesten is heel gewoon voor ze. Ook vinden ze dat scholen of bedrijven genderneutrale toiletten moeten hebben.

Zekerheid over de toekomst

Andere belangrijke waarden voor generatie Z zijn de zekerheid van een vaste baanen financiële stabiliteit. Meer dan bij vorige generaties is de gemiddelde Gen Z'er niet zeker over z'n toekomst. Krijg ik straks een huis? Welke milieuramp komt op me af? Om dezelfde reden wil generatie Z blijven leren en aan persoonlijke ontwikkeling werken. Dat is een manier om meer grip te krijgen op de toekomst.

Openheid en echtheid

Daarnaast vindt generatie Z transparantie belangrijk. Dus dat je open bent en informatie eerlijk deelt. Voor Gen Z’ers is het heel vanzelfsprekend dat ouders hun schoolprestaties via een app konden volgen. Nu willen Gen Z'ers die transparantie ook van anderen. Hetzelfde geldt voor echtheid. Ze prikken zo door een te gelikte video of een opgepoetste presentatie. Komt iets niet van binnenuit, is het niet écht? Dan heeft generatie Z dat meteen door.

Persoonlijk contact

Een andere belangrijke waarde voor generatie Z is persoonlijk contact. Dat is misschien verrassend voor een jonge generatie die is opgegroeid met technologie en sociale media. Maar Gen Z'ers stellen contact van mens tot mens op prijs. Al kan dat óók via een handige app op hun smartphone. Met een vriend of collega aan de andere kant van de wereld.

Wat is het verschil tussen Gen Z en millennials?

Jongeren en jongvolwassenen van generatie Z zijn handiger met nieuwe technieken dan millennials (Gen Y). Ook hebben ze meer digitale vaardigheden dan Gen Y. Daarnaast zijn ze praktischer en realistischer dan de vorige generatie. Juist omdat ze meer tegenslagen kennen. Millennials blijven iets meer hangen in dromen en goede bedoelingen. Zij kregen namelijk in hun jonge jaren vooral mee dat alles mogelijk was.

Andere unieke kenmerken van Gen Z’ers zijn hun competitieve karakter en onafhankelijkheid. Ze willen 'winnen', de beste zijn. Daarbij vertrouwen ze vooral op zichzelf. Generatie Y zit minder strak in de wedstrijd en vindt samenwerking bijvoorbeeld belangrijker.

Hoe is generatie Z op de werkvloer?

De groep werknemers die de komende jaren de arbeidsmarkt betreedt zijn multitaskers. Ze doen dus graag verschillende taken tegelijk. Ook vinden ze het prettig projectmatig te werken, zoals ze op school leerden.

Andere kenmerken zijn: ze hebben een brede kennis en filteren heel snel informatie. Bovendien staan Gen Z’ers open voor nieuwe technologieën en verandering. Dus delen ze handige AI-tools met collega’s. En omarmen ze al snel een andere, slimmere werkwijze als die betere resultaten geeft.

Kritische vragen stellen

Ondertussen stelt generatie Z graag kritische vragen, ook aan de hoogste baas. Bijvoorbeeld over inclusiviteit: waarom zijn er weinig mensen van kleur in dienst? En over duurzaamheid: waarom zijn er geen vegetarische opties tijdens de lunch? In de missie van de organisatie staat toch dat we voor een beter milieu gaan?

Op zoek naar betekenis en flexibiliteit

Werknemers van generatie Z geven de voorkeur aan betekenisvol werk. Dus werken ze enthousiast mee aan projecten waarmee ze verschil maken. Denk aan het verduurzamen van je bedrijf. Of buddy zijn van een collega met een afstand tot de arbeidsmarkt. Daarnaast zijn ze voorstander van een flexibele werkstijl. Ze vinden het fijn thuis vanaf hun eigen werkplek te werken. Ook vinden ze het belangrijk een persoonlijke groei door te maken. Gen Z’ers willen ruimte om te experimenteren en bij te leren.

Generatie Z: hoe ga jij als werkgever met Gen Z'ers om?

Wil je generatie Z binnenhalen en vasthouden, speel dan in op wat ze nodig hebben.

• Trek jongere werknemers op de juiste manier aan Gebruik sociale media. Wees eerlijk in je beloften. Poets je verhaal niet te veel op. En gebruik duurzaamheid en inclusiviteit alleen als je organisatie er écht iets mee doet.
• Bied een goed inkomen en aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden Gen Z’ers zijn op zoek naar zekerheid. Geef ze een vast contract als het kan. Zorg voor gelijke kansen in salaris. En bied groene keuzes, zoals een fietsvergoeding in plaats van een leaseauto.
• Zorg voor flexibiliteit Laat je werknemers hybride werken. En denk bijvoorbeeld na over flexibele feestdagen of verlofregelingen. Zodat medewerkers hun werk kunnen afstemmen op hun persoonlijke wensen of culturele gewoonten.
• Bied goede begeleiding, ondersteuning en coaching Werknemers van deze generatie moeten nog 'leren werken'. Help ze daarbij, bijvoorbeeld volgens de begeleidende leiderschapsstijl. Organiseer trainingen in omgaan met stress.
• Waardeer eigen inbreng en feedback Neem Gen Z’ers serieus, ook al komen ze net kijken. Sta open voor kritische vragen en opmerkingen. En laat zien dat je iets met hun ideeën doet.
• Stimuleer groei en ontwikkeling Organiseer workshops, trainingen en scholingen die aansluiten bij de behoeften van generatie Z. Maar laat deze generatie ook op de werkvloer experimenteren.

Samenwerken met generatie Z: hoe zit dat?

Een hele organisatie laten steunen op zo'n jonge generatie is niet ideaal. Mensen van generatie Z mixen met werknemers van eerdere generaties is wel een goed idee. Ken de talenten en valkuilen van iedere generatie en breng de verschillende generaties bij elkaar.

Generatie Z en oudere generaties

Stel, je wilt de communicatie met je klanten verbeteren. De Gen Z’er onderzoekt hoe je met sociale media en online tools klanten sneller bereikt. Een senior adviseur van bijvoorbeeld generatie X zorgt dat de boodschap aansluit bij bestaande klanten. En klopt met de doelen van de organisatie. Ook coacht hij tussendoor zijn jonge collega. Zodat die tot het eind betrokken blijft bij het project en niet z'n belangstelling verliest.

Weet jij als werkgever eerdere generaties en de nieuwe generatie goed te managen? Dan zorgt dat voor creatieve, vernieuwende teams die veel voor elkaar krijgen.