De overgang: wat is het precies?
Er is nog veel onwetendheid over de overgang. Overgangsconsulente en voorzitter van de Vereniging Van OvergangsConsulenten (VVOC) Martine den Hoedt vertelt: “De overgang is een periode in het leven van vrouwen. Hierin vinden hormonale veranderingen plaats. Dit leidt uiteindelijk tot onvruchtbaarheid. Gemiddeld vindt de overgang plaats tussen een leeftijd van 40 en 60 jaar. Maar het kan ook eerder of later zijn. Tijdens de overgang kunnen hormonale veranderingen klachten veroorzaken. De hoeveelheid klachten die vrouwen ervaren is erg verschillend. Maar eigenlijk kun je wel zeggen dat iedere vrouw er iets van merkt.”
Wat gebeurt er met je hormonen tijdens de overgang?
Oestrogeen en progesteron zijn vrouwelijke geslachtshormonen. Als een vrouw in haar vruchtbare levensfase zit, zijn deze hormonen vaak in balans. Maar als een vrouw gemiddeld 40 jaar is, gaan de hormonen veranderen en schommelen. De eicelvoorraad wordt minder van kwaliteit en raakt langzaam op. Eerst daalt het progesteron. En later zie je ook een afname van het oestrogeen. Dit veroorzaakt mentale en fysieke klachten. “Richting het einde van de overgang komen de sterk afgenomen hormonen weer in balans. En komt er meer rust in het lijf”, aldus Martine.
De overgang is nog steeds taboe
Praten over de overgang vinden veel mensen lastig. Maar het wordt volgens Martine al vaker besproken dan vroeger. “In een hele korte tijd is er veel veranderd rondom de overgang. Eerder was de overgang niet bespreekbaar. Het was er natuurlijk wel. Maar het werd niet benoemd of herkend. Het was ook minder belangrijk. We hadden als vrouw een andere rol in de maatschappij. Steeds meer vrouwen werken nu meerdere dagen per week. En we moeten en willen veel meer. Maar dat betekent niet dat de problemen er eerder niet waren.”
Wij moeten als vrouwen ook anders over de overgang nadenken. Zelf het taboe doorbreken en erover durven praten.
Ook in de media is steeds meer aandacht voor de overgang. Een goede ontwikkeling volgens Martine. “Steeds meer mensen gaan er iets mee doen. Omdat ze zien hoeveel invloed de overgang kan hebben. Maar wij moeten als vrouwen ook anders over de overgang nadenken. Zelf het taboe doorbreken en erover durven praten.”
Dit zijn de verschillende fasen van de overgang
1. Perimenopauze
De eerste fase noemen we de perimenopauze. Dit begint bij de eerste hormonale veranderingen. En het loopt door tot een jaar na de laatste menstruatie. Gemiddeld start de perimenopauze als vrouwen tussen de 40 en 45 jaar zijn.
2. Menopauze
Het moment waarop de menstruatie stopt, noemen we de menopauze. We spreken pas van de menopauze als een vrouw een jaar lang geen menstruatie heeft gehad. De gemiddelde leeftijd van de menopauze is 51 jaar.
3. Postmenopauze
Een jaar na het stoppen van de menstruatie begint de postmenopauze. Dat betekent dat de eicelvoorraad op is. En dat hormonen blijvend gaan dalen. De verwachting is dat de hormonen uiteindelijk weer in balans komen.
Lees meer over de verschillende fasen van de overgang.
Dit zijn de meest voorkomende overgangsklachten
De klachten die iemand tijdens de overgang ervaart, kunnen in iedere fase anders zijn. Veelvoorkomende klachten zijn:
“Hormonen werken van top tot teen, en van binnen naar buiten. Daarom kan een vrouw nog veel meer klachten ervaren. Zo zijn er ook vrouwen die last krijgen van tinnitus (oorsuizen), darmklachten, eczeem of hooikoortsklachten”, legt Martine uit.
Heb jij de Vi Health app al?
De Vi Health app helpt je tijdens de overgang: van een overgangscheck en symptoomtracking tot persoonlijk advies. Standaard bij de aanvullende verzekeringen Start, Extra, Compleet, Jij & Vitaal, Comfort of Top.
Tijdens de overgang kunnen bestaande problemen met je gezondheid erger worden. Als je klachten hebt is het daarom belangrijk om eerst uit te zoeken of er niets anders aan de hand is. Martine: “Als een vrouw van 40 tot 60 jaar de vraag stelt: ‘Ben ik in de overgang?’ Dan is het antwoord altijd ja. Maar je kunt er niet standaard vanuit gaan dat deze symptomen komen door veranderingen in hormonen. De klachten bij schildklierproblemen of een hoge bloeddruk kunnen lijken op overgangsklachten.” Vraag daarom om advies als je klachten hebt.
Gewichtstoename tijdens de overgang: hoe komt dat?
Tijdens de overgang zien vrouwen vaak hun gewicht toenemen. Martine vertelt: “De overgang geeft je in de basis vaak 2 à 3 kg cadeau. Een cadeautje dat niemand wil uitpakken, maar helaas heb je geen keuze. Vetcellen kunnen namelijk een zwakker type oestrogeen aanmaken. Jouw lijf zegt: je komt iets tekort, dus alsjeblieft!”
Als overgangsconsulenten krijgen wij vaak de vraag: ‘Als ik wil afvallen tijdens de overgang, hoe moet ik dat dan doen?’
Sommige vrouwen komen meer aan tijdens de overgang. Zo kun je aanleg hebben om zwaarder te worden. Maar veel vrouwen maken uit emotie ook andere keuzes in voeding. Vooral als ze niet lekker in hun vel zitten en slecht slapen.
Daarnaast regelen je hormonen ook de stofwisseling. De stofwisseling wordt tijdens de overgang trager. “Zelfs als je gelijk wilt blijven in gewicht, vraagt dit om veranderingen in je leefstijl. Laat staan als je wilt afvallen tijdens de overgang. Het aanpassen van je leefstijl klinkt heel makkelijk. Maar het is ontzettend moeilijk. Als overgangsconsulenten krijgen wij vaak de vraag: ‘Als ik wil afvallen tijdens de overgang, hoe moet ik dat dan doen?’ Daar is helaas geen duidelijk antwoord op. Wel weten we dat het mediterrane dieet goed werkt voor vrouwen in de overgang. Maar eenvoudig is het zeker niet”, zegt Martine.
Gezonde leefstijl kan overgangsklachten verminderen
Door gezond eten, bewegen en het voorkomen van stress kunnen overgangsklachten minder worden. Martine: “Als je klachten wilt aanpakken hoor je vaak dat je je leefstijl moet aanpassen. Maar gezond eten en bewegen is enorm lastig als je al niet lekker in je vel zit. Mijn tip voor vrouwen die zelf iets willen doen: zoek iets waar je aan wilt werken en doe niet alles tegelijk. Vrouwen willen vaak 10 dingen tegelijk verbeteren. Als het dan niet lukt, doet dat iets met je zelfbeeld. Kijk wat voor jou het belangrijkst is en ga daar aan werken. Wil je op je voeding letten? Neem kleine stappen en kijk wat je kan verbeteren. Minder suiker eten is belangrijk, zowel voor fysieke klachten als voor opvliegers en nachtzweten. Wil je meer bewegen? Ga dan niet met tegenzin naar de sportschool als dat niet bij je past. Zoek iets wat bij je past. Dat kan ook gewoon wandelen zijn.”
Hormoontherapie tijdens de overgang
Een veelgebruikt middel bij overgangsklachten is hormoontherapie. Bij hormoontherapie of hormoonsuppletietherapie (HST) worden hormonen gegeven om tekorten aan te vullen en klachten te verminderen. Dit kan in de vorm van pillen, pleisters, gels of sprays. “Steeds meer vrouwen komen bij ons met vragen over hormoontherapie. Voor het starten met hormoontherapie zijn er een aantal dingen belangrijk. We kijken eerst naar wie je bent. Wat is je medische voorgeschiedenis? Welke risicofactoren zijn er? En welke andere medicijnen gebruik je? Daarnaast is het belangrijk om erachter te komen in welke fase van de overgang iemand zit. Niet alle hormonen kunnen in alle fasen gegeven worden. Vraag daarom altijd eerst om advies”, aldus Martine.
Vermoed jij dat je in de overgang bent?
Veel vrouwen hebben moeite met het vinden van de juiste hulp bij overgangsklachten. Maar er zijn ook vrouwen die wel klachten hebben, maar niet weten dat dit de overgang kan zijn.
De eerste stap is vaak een bezoek aan de huisarts. Een huisarts kan je advies geven en andere dingen uitsluiten. Veel huisartsen verwijzen je door naar een overgangsconsulent. Een overgangsconsulent is iemand die gespecialiseerd is in de overgang. Bij verschillende aanvullende verzekeringen van Nationale-Nederlanden krijg je een vergoeding voor consult en advies van een overgangsconsulent.
Je kan ook rechtstreeks naar een overgangsconsulent als je vermoed dat je last hebt van de overgang. Je hebt hier geen verwijzing voor nodig.
Hoe kan een overgangsconsulent je helpen?
Martine legt uit wat een afspraak bij een overgangsconsulent inhoudt: “Tijdens de eerste afspraak bespreken we wie je bent en wat je in het verleden hebt meegemaakt. Zowel lichamelijk als psychisch. Zo kijken we of er dingen zijn die iemand zelf kan doen. Daarnaast is het belangrijk om andere medische oorzaken uit te sluiten. Tijdens een afspraak maken we een plan en advies. Bijvoorbeeld om aan de slag te gaan met leefstijl, voedingssupplementen of hormoontherapie.”
Je wilt als vrouw je klachten verminderen tijdens de overgang. Maar daarnaast wil je vooral ook gezond ouder worden.
“Over het algemeen zie je dat één of twee afspraken voldoende zijn. Bij een tweede afspraak komt een vrouw nog een keer terug om te kijken hoe het gaat. Tijdens deze vervolgafspraak kijken we ook hoe de vrouw gezond ouder kan worden. Want je wilt als vrouw je klachten verminderen tijdens de overgang. Maar daarnaast wil je vooral ook gezond ouder worden!”
Heeft de overgang ook een positieve kant? Jazeker!
De overgang brengt veel uitdagingen met zich mee. Maar Martine benadrukt dat het zeker niet alleen maar negatief is. “Wat je ziet is dat vrouwen krachtiger worden als ze door de ergste fase van de overgang heen zijn. Veel vrouwen ervaren meer balans tussen werk en privé. Ze willen leuke dingen doen en hebben daar ook energie voor.”
Krijg meer grip op de overgang
Veel mensen weten en praten nog te weinig over de overgang. En daar brengen wij graag verandering in. Wil jij meer weten over het thema overgang? We zorgen er graag voor dat je goed op de hoogte bent. Bijvoorbeeld over services en vergoedingen voor vrouwen in de overgang.
