Hebben samenwoners recht op elkaars pensioen?

Er is regelmatig verwarring over het recht op ‘partnerpensioen’. Veel samenwoners denken recht te hebben op het pensioen van de partner. Ze hebben zich immers als partner bij het pensioenfonds of de pensioenverzekeraar aangemeld. Dit gaat alleen niet altijd op. Er kunnen namelijk nog aanvullende voorwaarden zijn voor je partner en jou. In dit artikel lees je alles over samenwonen en het pensioen.

Zorg dat je samenlevingscontract ‘pensioen proof’ is

Pensioen via je werkgever omvat vaak meer dan het ‘ouderdomspensioen’. Dit is de uitkering die je ontvangt als je stopt met werken. Vaak zijn er nog extra voorzieningen verzekerd. Bijvoorbeeld als je overlijdt of arbeidsongeschiktheid wordt. De uitkering die je partner krijgt als jij overlijdt, heet ‘partnerpensioen’. Maar wanneer kom je als partner eigenlijk in aanmerking voor deze uitkering?

Als je trouwt of een geregistreerd partnerschap sluit, word je automatisch elkaars partner in de pensioenregeling. Voor samenwoners kunnen er aanvullende eisen gelden. Deze worden in de praktijk regelmatig over het hoofd gezien. Bekijk daarom de voorwaarden om als partner recht te hebben op partnerpensioen. Ze staan vermeld in het pensioenreglement. Vaak moet je als samenwoners een notarieel samenlevingscontract hebben.

Twijfel je over jouw situatie? Dan is het verstandig om contact op te nemen met je pensioenfonds of pensioenverzekeraar. Zij kunnen je precies vertellen wat je moet doen om alles goed te regelen.

Tip: ga je samenwonen? Overweeg dan om langs te gaan bij de notaris voor een samenlevingscontract. Dit kan een harde voorwaarde zijn om als partner recht te hebben op partnerpensioen. Ook kun je in een samenlevingscontract afspraken vastleggen over recht op ouderdomspensioen als je relatie stopt.

Samenwonend? Niet automatisch recht op de helft van het ouderdomspensioen bij scheiding

Als je getrouwd bent heb je na scheiding wettelijk recht op de helft van elkaars ouderdomspensioen (verevening), en wel het spaarpotje voor de oude dag dat jullie tijdens het huwelijk opbouwen. Stel nu dat je in een traditionele rolverdeling zit dat je partner het geld verdient en jij voor de kinderen zorgt, dan heb je bij een echtscheiding recht op de helft van het ouderdomspensioen dat hij (of zij) tijdens jullie huwelijk heeft opgebouwd. Een samenwoner heeft dit wettelijk recht niet. In theorie zou je hier wel afspraken over kunnen maken in je samenlevingscontract, maar dit gebeurt in de praktijk niet vaak.

Ouderdomspensioen

Als samenwoners uit elkaar gaan, wordt het opgebouwde ouderpensioen niet standaard verdeeld. Beiden ex-partners houden dus het ouderdomspensioen wat zij hadden. Dit heeft vooral gevolgen voor huishoudens met één inkomen. Hier kan een pensioentekort ontstaan voor degene die tijdens de relatie zelf geen pensioen heeft opgebouwd. Bijvoorbeeld omdat hij of zij thuisbleef om voor de kinderen te zorgen.

Voor stellen die getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben, gelden andere regels. Zij hebben bij scheiding standaard recht op de helft van het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd. Dit heet pensioenverevening. Het verevend ouderdomspensioen gaat voor beiden ex-partners in op de pensioendatum van de pensioenopbouwer.

Partnerpensioen

Het partnerpensioen dat tot het einde van de relatie is opgebouwd, gaat naar de ex-partner. We noemen dit ‘bijzonder partnerpensioen’. Het bijzonder partnerpensioen komt tot uitkering zodra de pensioenopbouwer komt te overlijden. Dit is vastgelegd in de Pensioenwet. Het recht op bijzonder partnerpensioen geldt ook voor samenwoners die volgens het pensioenreglement elkaars partner zijn.

Let op: in veel moderne pensioenregelingen is het partnerpensioen op risicobasis verzekerd. Bij deze manier van verzekeren is er geen werkelijke opbouw van het partnerpensioen (een spaarpot met geld). Het risico wordt afgedekt met een verzekering. Als de relatie eindigt, stopt de verzekering van partnerpensioen op risicobasis vaak. Op dat moment kan een bijzonder partnerpensioen voor de ex-partner afgesplitst worden. Dit gaat in als degene overlijdt die het pensioen opbouwt of opbouwde.

Afwijkende afspraken maken

Hoewel de bovenstaande bepalingen zijn vastgelegd in de Pensioenwet, is afwijken mogelijk. Het is verstandig om afwijkende afspraken tijdens je relatie duidelijk vast te leggen in je samenlevingsovereenkomst. Zo kunnen ex-partners bijvoorbeeld afstand doen van het recht op bijzonder partnerpensioen. Dit kan gunstig zijn voor eventuele nieuwe partners, omdat dit recht soms kan worden overgedragen. Wil je weten of de wensen die je hebt wettelijk zijn toegestaan? Neem dan contact op met je pensioenuitvoerder of je financieel adviseur.

Geleerde lessen

Ga je samenwonen, of doe je dat al? Realiseer je dan dat je alleen partnerpensioen kunt ontvangen als je partner overlijdt. Bovendien moet je zelf actie ondernemen om je hiervoor aan te melden. Check ook goed de voorwaarden in je pensioenreglement. Wordt het gezinsinkomen verdiend door één persoon? Bedenk je dan dat het ouderdomspensioen als samenwoners uit elkaar gaan niet standaard wordt verdeeld. Dit is extra ongunstig voor degenen die zijn gestopt met werken (om bijvoorbeeld voor de kinderen te zorgen). Je bouwt namelijk zelf geen pensioen meer op. Maar je hebt ook geen recht op een deel van het ouderdomspensioen van je ex-partner. Wie vooraf duidelijke afspraken maakt over het pensioen, voorkomt achteraf een hoop ellende. Uiteraard hoef je het wiel niet opnieuw uit te vinden. Leg de vragen die je hebt voor bij je pensioenuitvoerder of je financieel adviseur.