Luchtvervuiling in huis: in 4 stappen gezonder wonen

Luchtvervuiling in huis?

Dat buiten de lucht niet helemaal schoon is, dat wist je al. Wonen langs een drukke snelweg is voor je gezondheid bijvoorbeeld vergelijkbaar met het meeroken van tien sigaretten per dag.

Maar ook in je huis kunnen verschillende dingen de luchtkwaliteit beïnvloeden. Tijdens het bakken kan de concentratie fijnstof in huis stijgen tot 650 microgram PM2,5. Dat is hoger dan tijdens periodes met smog in Beijing. De concentratie fijnstof neemt na het bakken weer langzaam af. Dit kan wel een paar uur duren.

Samen met TNO leggen we in vier stappen uit hoe jij de luchtkwaliteit binnenshuis verbetert.

1. Haal de bron van vervuiling weg

Voorkomen is beter dan bestrijden. Probeer dus de bron van vervuiling zoveel mogelijk weg te nemen. In huis is vuur een van de grootste vervuilers: roken, koken, stoken. Daarbij komen schadelijke stoffen vrij, zoals fijnstof en stikstofdioxide (NO₂).

• (Mee)roken is natuurlijk ongezond, maar rook dus zeker niet ín huis.
• Kook je op gas? En heb je geen goede afzuiging, liefst naar buiten toe? Overweeg dan om elektrisch te koken. Dat is beter voor je gezondheid, blijkt uit onderzoek van TNO. Volgens Milieu centraal is inductie met 175 kWh per jaar het zuinigste.
• Steek geen kaarsen aan en liever ook geen open haard. Brand je toch een kaars? Zorg dan voor genoeg ventilatie en zet de kaars niet op de tocht. Flakkert de vlam? Dan brandt de kaars slecht en komt er roet vrij.
• Een kachel of open haard gebruikt lucht. Komt er niet genoeg verse lucht bij? Dan kan er onderdruk ontstaan. Schadelijke gassen van het branden, zoals koolmonoxide, en fijnstof kunnen dan de kamer in stromen. Toch de haard aan? Ventileer!

2. Houd de vervuiling zo dicht mogelijk bij de afzuiging

De vervuiling helemaal weghalen lukt natuurlijk niet. Je kunt wel de vervuiling zoveel mogelijk op een bepaalde plek houden. Op die plekken zorg je voor goede afzuiging.

Bekijk ook de factsheet Betere kookafzuiging in nieuwbouwwoningen van het LenteAkkoord

Een heel simpel voorbeeld: gebruik een HEPA-filter in je stofzuiger die de uitgeblazen lucht filtert. Zo komen tijdens het stofzuigen minder stofdeeltjes vrij en verspreid je ze minder. Gebruik je cosmetica zoals haarlak en deo in spuitbussen? Spuit deze alleen in de badkamer, met de badkamerdeur dicht en de ventilatie aan.

Als je kookt, zet dan de afzuigkap aan op de hoogste stand. Zeker in een open keuken. Daardoor beperk je de verspreiding van fijnstof en gassen die vrijkomen bij verbranden naar de rest van de ruimte. Volgens het Bouwbesluit is 75 m³ per uur de minimale capaciteit van afzuiging in de keuken. Voor het direct afzuigen van luchtvervuiling tijdens bakken en braden is dat onvoldoende. TNO beveelt in de keuken minimaal 300 m³ per uur als capaciteit van afzuiging aan.

Kies als het kan voor een afvoer naar buiten, in plaats van recirculatie. Bij recirculatie wordt de vuile lucht namelijk beperkt gefilterd. Kookgeuren vang je af, maar bijvoorbeeld vocht, fijnstof en gassen veel minder. En komen dus terug je huis in.

Ga je bijvoorbeeld steengrillen of anders samen aan tafel koken? En kan dat niet vlak bij de afzuigkap? Zorg dan voor genoeg ventilatie door een raam te openen.

In de badkamer is de afzuiging in de hoogstand 50 m³ per uur. Wil je vocht goed afvoeren? Zet de mechanische afzuiging tijdens het douchen dan in de hoogste stand. Laat daarna ongeveer 1,5 uur doordraaien in de hoogste stand. Of de hele dag in de middenstand. In de zomer kun je ook als alternatief een badkamerraam openzetten.

Zet je de ventilatie in de hoogste stand als jullie thuis zijn, ook tijdens het slapen? Dan ontstaat 50% minder vocht en schimmel in je woon- en slaapkamer. Juist in die kamers ben je het meeste. De invloed op je gezondheid is daar dus het grootste.

3. Verdun de vuile lucht door te ventileren

Ventileren is erg belangrijk voor een gezond binnenklimaat. Door te ventileren komt er verse lucht je huis in. Zo verdun je dus vuile lucht die na stap 1 en 2 overblijft.

De concentratie CO₂ in de lucht is een goede graadmeter om te zien of je moet ventileren. De bron van deze CO₂ in huis zijn mensen. Wij stoten namelijk CO₂ en andere, minder goed te meten stoffen en geuren uit. Denk aan uitademing, zweten en bacteriën op je huid. De Gezondheidsraad adviseert de CO₂ -concentratie onder de 1200 ppm (deeltjes per miljoen) te houden. Een luchtkwaliteitssensor helpt je dat in de gaten te houden.

Er bestaan verschillende soorten ventilatiesystemen:

• Natuurlijke ventilatie, via een open raam of ventilatieroosters
• Ventilatie met mechanische afvoer
• Balansventilatie

Bij balansventilatie voeren luchtkanalen en ventielen door het hele huis lucht aan en af. Een warmtewisselaar kan de aangezogen, koude lucht ook nog opwarmen. Daardoor hoef je minder te stoken. Met balansventilatie heb je ook minder geluidsoverlast. En minder tocht dan bij een open raam of roosters. Bovendien filtert balansventilatie, uitgerust met F7-fijnstoffilters, relatief veel deeltjes uit de buitenlucht.

De balansventilatie komt standaard met grove filters. Dat zijn de G3- of G4-filters. Controleer welke je hebt. Vervang je het filter bij de aanzuiging van lucht door een F7-filter? Dan filter je tot wel 75% van de kleinste fijnstofdeeltjes (PM2,5) eruit. En halveer je de blootstelling aan fijnstof, vergeleken met het standaardfilter.

Vervang wel jaarlijks de filters, om verstopping te voorkomen. Zuig de filters ook om de paar maanden even uit.

Balansventilatie komt het meeste voor in nieuwbouwwoningen. In bestaande woningen kan het een ingrijpende aanpassing zijn. Ventilatie met mechanische afvoer is dan makkelijker in te bouwen. Afvoerkanalen in de natte ruimtes bestaan bijvoorbeeld vaak al. In bestaande bouw kun je ook kiezen voor decentrale balansventilatie. Daarbij is niet een heel kanalensysteem nodig, maar één doorvoer naar buiten. Dit werkt dan wel maar in één ruimte, bijvoorbeeld de woonkamer.

Ga je je huis grondig isoleren? Vaak worden de gevels dan luchtdicht gemaakt. Zo verlies je minder warmte naar buiten. Daardoor is er ook geen of nauwelijks natuurlijke ventilatie meer. Zorg dat er voldoende ventilatie blijft.

4. Reinig de lucht met een speciaal apparaat

Sommige luchtvervuiling is niet te voorkomen. Via bijvoorbeeld natuurlijke ventilatie zoals een open raam komt fijnstof naar binnen. Een apparaat dat de lucht reinigt kan dan helpen. De meeste reinigers werken minder goed tegen gassen, zoals NO₂. Daarvoor geldt dus echt: pak de bron aan.

De belangrijkste vervuilers in huis en wat jij ertegen kunt doen